دانلد جاد در یکی از سمینارهای خود در استودیوی شخصی خود در موزه ویتنی، نیویورک. ۱۹۷۴
در دهه‌ی شصت میلادی و با ایجاد تغییراتی در نگرش نسبت به هنر نگاه به کیوریتور نیز تغییر کرد؛ از این زمان به بعد ورود به این حرفه و پیشرفت در آن نیازمند داشتن دانش، تجربه و مهارت بود. برخی از کارشناسان هنر معتقدند که ورود به حرفه‌ی کیوریتوی به آموزش خاصی نیاز ندارد و این حرفه بیشتر به هوش عملی نیازمند است. گروهی دیگر نیز موافق گذراندن دورههای آموزشی مناسب باهدف تقویت مبانی مفهومی هستند.
امروزه حرفه‌ی کیوریتوری با توجه به برنامه‌های آموزشی مناسب حرفه‌ای شده است. تحصیل در رشته‌های تاریخ هنر، تاریخ فرهنگ بصری، مطالعات فرهنگی، ادبیات انگلیسی، نظریه‌ی انتقادی، سایر رشته‌های هنری یا علوم انسانی و مدیریت هنر رشته‌های مناسبی برای ورود به دنیای کیوریتوری هستند. البته برخی از کیوریتورهای مطرح قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم در رشته‌های دیگری تحصیل کرده‌اند: کَسپِر کانیگ[۲]، کیوریتور و مدیر موزهی لودویگ[۳]در کلن آلمان انسان‌شناسی خوانده است و یا هارالد زیمن کیوریتور در ابتدا کار تئاتر میکرد.
تقریباً میتوان گفت که اولین دورهی آموزش کیوریتوری در سال ۱۹۸۷ و در دانشگاه گرنوبل[۴] فرانسه برگزار شد. هدف از برگزاری این دوره خلق محیطی حرفه‌ای و براساس ترکیب کارهای پژوهشی و عملی است. این دوره ۱۰ ماهه و رایگان نیز هست. برنامه‌های این مرکز خلاف برنامه‌های سایر مراکز که از یک سری برنامه‌های ثابت و تعریف‌شده پیروی میکنند ساختاری انعطاف‌پذیر دارند و برحسب نیاز خود را با شرایط تطبیق میدهند. این برنامه‌ها شامل یک بخش نظری همراه با درس‌ها، سمینارها و آموزش‌های عملی میشوند که زمینه‌ی مناسبی را برای دانشجویان جهت تفکر و بحث در مورد پروژههای مختلف مربوط به حرفه‌ی کیوریتوری فراهم میکند. در پایان دوره به دانشجویان دیپلم یا مدرک دانشگاهی داده نمیشود و دانشجویان بر اساس پروژههای عملی خود ارزیابی میشوند.
در فرانسه دو دانشگاه دیگر نیز دورهی مطالعات کیوریتوری را راه‌اندازی کرده‌اند: کارشناسی ارشد علوم و تکنیک‌های برگزاری نمایشگاه در دانشگاه پاریس ۱ پانتئون- سوربن[۵] و دورهی برگزاری نمایشگاه هنری در دانشگاه هوت برتان در رن[۶].
دپارتمان مطالعات کیوریتوری در سال ۱۹۹۰ در کالج بارد[۷] در نیویورک تأسیس شد. این مرکز که یک مرکز نمایشگاهی و تحقیقاتی است به مطالعه‌ی هنر و برنامه‌های مرتبط با برگزاری نمایشگاه از دهه‌ی ۱۹۶۰ تا به امروز می‌پردازد. برنامهی کالج به دو بخش تقسیم میشود: ۱- بخش تئوری همراه با یک برنامهی درسی فشرده شامل تاریخ هنر، زیبایی‌شناسی و نظریه‌ی انتقادی؛ ۲- آموزش‌های متمرکز بر کارهای عملی شامل کارآموزی و سازماندهی نمایشگاه به‌صورت انفرادی. مدرسان این دوره از میان کیوریتورها، هنرمندان، منتقدان و متخصصان علوم اجتماعی انتخاب میشوند. دپارتمان مطالعات کیوریتوری کالج بارد، اولین مرکزی بود که یک دورهی فشردهی تاریخ هنرهای بصری معاصر برگزار کرد و کنار برنامه‌های نقد به برپایی نمایشگاه نیز می‌پرداخت. این مرکز با همکاری دانشگاه و موزهی هنر هِسِل [۸] برنامه‌های آموزشی عملی و تجربی را در داخل خود موزه اجرا میکرد.
مرکز هنری دی اپل
ساسکیا بُس[۹] در سال ۱۹۹۱ یک برنامهی تربیت کیوریتور در مرکز هنری «دیاپل» در آمستردام، هلند راه‌اندازی کرد. این دوره از همان ابتدا نگاهی نوآورانه داشته است: زمان کمی را به تئوری اختصاص میدهد و بیشتر بر جنبه‌های عملی کیوریتوری تمرکز دارد. تأکید این مرکز بیشتر بر جنبه‌ی مدیریتی این حرفه از درآمدزایی تا مدیریت بودجه است. این برنامه که طی ۷ ماه برگزار میشود گلچینی از تمامی موارد ذکر شده است. این مرکز در هرسال ۶ دانشجو می‌پذیرد و کیوریتورهای علاقه‌مند به شرکت در این دوره نیز مبلغ ۲۵۰۰ یورو به‌عنوان حق عضویت باید بپردازند. مؤسسه هزینه‌ی سفرهای متعدد میدانی در طول دوره، در هلند یا خارج از کشور را پوشش میدهد. برنامه‌های آموزشی این مرکز طی یک دورهی ده‌ماهه و از طریق برگزاری سمینار، کارگاه و یک سفر تحقیقاتی سه‌هفته‌ای به مقصد خارج از اروپای غربی به دانشجویان ارائه میشوند. تمرکز این دورهی آموزشی بر معرفی تاریخچهی برگزاری نمایشگاه، شیوه‌های مختلف کیوریتوری، راه‌اندازی گالری و مدیریت پروژه است، دانشجویان همچنین این فرصت را پیدا میکنند تا با هنرمندان و متخصصان حوزه‌ی هنر ملاقات داشته و با آن‌ها کار کنند.
دومین دورهی تربیت کیوریتور اروپا (کارشناسی ارشد کیوریتوری هنر معاصر) در سال ۱۹۹۲ در لندن و با پیروی از برنامه‌های کالج بارد در بخش هنرهای بصری کالج سلطنتی هنر لندن راه‌اندازی شد. مدرسان این دوره شامل کارکنان داخلی، کیوریتورهای موزهی تیت و مدرسان مهمان میشوند. دانشجویان در سال اول دورهی فشرده‌ای از دروس نظری شامل نظریه‌ی انتقادی و تاریخ فرهنگ بصری را می‌گذرانند و در طراحی و آماده‌سازی نمایشگاهی که سال بعد در گالری‌های کالج سلطنتی برگزار میشود، شرکت میکنند. آن‌ها همچنین با مطالعات کیوریتوری آشنا میشوند و مهارت‌های کاربردی و عملی مانند ویراستاری و چاپ و نشر را نیز می‌آموزند. سال دوم نیز به تحقیق و آماده‌سازی پایان‌نامه و برگزاری نمایشگاه نهایی اختصاص یافته است. آن‌ها باید یک نمایشگاه عمومی به همراه کاتالوگ آن را به‌عنوان پایان‌نامه‌ی نهایی ارائه دهند. این مرکز سفرهای متعددی را به خارج از کشور سازماندهی و تأمین مالی میکند. شهریه‌ی سالانه تقریباً ۴۰۰۰ پوند است (این مبلغ تنها برای دانشجویان انگلیسی و اتحادیه‌ی اروپا است، مبلغ مربوط به دانشجویان سایر کشورها متفاوت است).
یکی از جلسات ارائه¬ی پروژه¬ی کیوریتوری در اندونزی
بنیاد هنری کورتالد[۱۰] در لندن نیز مقطع کارشناسی ارشد کیوریتوری را با تمرکز بر سمینارهای مختلف، دروس عملی و دورهی کارآموزی تأسیس کرد. این بنیاد از کادر آموزشی آکادمیک، گالری و مجموعه کمک گرفته است. در اینجا نیز دانشجویان در پایان دوره ملزم به اجرای یک پروژه‌ی نمایشگاهی هستند.
کالج گلداسمیت[۱۱] در لندن دورهی کارشناسی ارشد هنرهای زیبا در کیوریتوری (MFA in Curating) را در سال 1995 راه‌اندازی کرد. برنامه‌های این مرکز خلاف سایر مراکز بر نظریه و پروژههای نمایشگاهی تمرکز دارد؛ میتوان گفت که رویکرد این مرکز به‌طورکلی به سمت تحلیل انتقادی نمایشگاه‌های مهم در حوزه‌ی هنر معاصر در لندن است. دانشجویان این مرکز همچنین تشویق میشوند تا پروژههای کیوریتوری خاص خود را اجرا کنند و ایده‌های خود را در طول ترم و در ورکشاپ‌ها در حضور متخصصان مختلف و اساتید خود به نمایش گذارند. این دوره برای دانشجویان تمام‌وقت یک‌ساله و برای دانشجویان پاره‌وقت دوساله است. دانشجویان عضو اتحادیه‌ی اروپا و مقیم بریتانیا باید برای این دوره مبلغ 9000 پوند پرداخت کنند. دپارتمان فرهنگ بصری کالج گلداسمیت دورهی دیگری نیز برگزار میکند که بیشتر به مسائل تئوریک در حوزه‌ی کیوریتوری متمرکز است. در سپتامبر سال 2006 دورهی دکترای این رشته نیز راه‌اندازی شد که دوره‌ای سه‌ساله است و تنها 8 نفر را پذیرش میکند.
درحالی‌که اکثر مراکز تربیت کیوریتور حداقل ازنظر برنامه به یکدیگر شباهت دارند، Konstfack CuratorLab در استکهلم سوئد نگاه متفاوتی به کیوریتوری دارد. این مرکز که در سال 1999 تأسیس‌شده بسیاری از آموزش‌های خود را از طریق تورهای آموزشی ارائه میدهد: برگزاری سمینارهای متعدد در شهرهایی مانند استکهلم، پاریس، نیکوزیا، استانبول و برلین. دانشجویان باید پروژههای تحقیقاتی انفرادی را با محوریت مصاحبه با کیوریتورها، هنرمندان و نظریه‌پردازان اجرا کنند. اعضای هیئت‌علمی به دانشجویان در اجرای پروژههای دانشجویی و رویدادهای عمومی مشاوره میدهند و در سمینارها و بحث‌ها شرکت میکنند. این دوره جدا از هزینه‌ی سفر که حدود 1000 یورو است کاملاً رایگان بوده و نه ماه طول میکشد.
دانشگاه هنرهای کاربردی وین در سال 2002 اولین دورهی آموزشی خود برای کیوریتورها (کارشناسی ارشد مطالعات پیشرفته مدیریت نمایشگاه و ارتباطات فرهنگی) را با الهام از برنامهی مطالعات کیوریتوری IKW وین[۱۲] برگزار کرد. این دوره دوساله است و در هر ترم دانشجویان در کلاسها، سمینارها، ورکشاپ‌ها و بحث‌های گروهی شرکت کرده و به تورهای آموزشی نیز میروند. هزینه‌ی هر ترم ۲۴۵۰ یورو است.
در ژنو[۱۳]، سوئیس برنامه‌ای متشکل از مطالعات کیوریتوری و رسانه‌های سایبری انتقادی را ارائه میدهد. این برنامه یک برنامهی میان‌ر‌شته‌ای است که تمایل دارد هنر را از طریق موضوعات مربوط به اندیشه‌ی سیاسی و اجتماعی بررسی کند. این مرکز در کنار برنامهی مطالعات نظری ویژه به پروژههای عملی و برگزاری نمایشگاه نیز توجه دارد. دانشجویان با حضور در استودیوها برای آموزش عملی، برگزاری نمایشگاه و استفاده از فضا آماده میشوند. این دوره شامل دو ترم میشود و هزینه‌ی تحصیل برای هر ترم تقریباً ۵۰۰ فرانک سوئیس است.
مؤسسه‌ی مطالعات فرهنگی دانشگاه هنر زوریخ در سوئیس مقطع کارشناسی ارشد کیوریتوری را راه‌اندازی کرده است. در این مقطع دانشجویان تجربیات عملی در حوزه‌ی کیوریتوری را کسب میکنند و می‌آموزند که به موضوعات از طریق تفکر انتقادی بیاندیشند.
دانشگاه گوته در فرانکفورت آلمان با همکاری آکادمی ایالتی هنرهای زیبا و چند موزهی دیگر در آلمان دورهی دوساله‌ی کارشناسی ارشد مطالعات کیوریتوری را که شامل واحدهای تئوری، تاریخ و نقد میشود برگزار میکند.
همان‌طور که قبلاً گفته شد، اولین برنامهی واقعی تربیت کیوریتور در سال ۱۹۶۷ توسط موزهی ویتنی و به‌عنوان بخشی از یک برنامهی استودیویی مستقل سازماندهی شد. در هرسال چهار دانشجو برای این دورهی ۹ ماهه پذیرفته میشوند. در این دوره دانشجویان می‌آموزند که به‌صورت گروهی یک نمایشگاه برگزار کنند. در ابتدا مسئولان موزه یکی از پروژههای نمایشگاهی را انتخاب میکنند. بعد از تصویب پروژه دانشجویان مشغول انتخاب آثار و نصب آن‌ها میشوند، مرحله‌ی پایانی نیز شامل تحقیق، سازماندهی، فهرست‌بندی و تهیه‌ی مقاله میشود. هزینه‌ی این دوره ۱۸۰۰ دلار در سال است.
دانشگاه سیدنی در استرالیا کارشناسی ارشد رشته‌ی کیوریتوری را راه‌اندازی کرده است و دانشگاه آدلاید مقطع کارشناسی دو رشته‌ی مطالعات موزه و مطالعات کیوریتوری دارد. با توجه به تعداد موزه‌های تازه تأسیس در آسیا که انتظار میرود در دهه‌ی آینده تعداد آن‌ها به ۳۰۰ موزه برسد، کارشناسی ارشد رشته‌ی مدیریت فرهنگی در دانشگاه چینی هنگ‌کنگ به مدیریت اسکار هو[۱۴] (مدیر پیشین موزهی هنر معاصر شانگهای) به‌اندازه‌ی دو رشته‌ی مدیریت هنری و مطالعات مدیریت در مرکز هنری هنگ‌کنگ محبوبیت دارد. دروس مقدماتی که در این رشته‌ها تدریس میشود فارغ‌التحصیلان را به سمت کارهای تیمی در نمایشگاهها مانند مدیریت هنری، مربیگری، مسئول آرشیو، مربی هنر و… هدایت میکنند. کارشناسی ارشد مطالعات کیوریتوری کالج هنر لاسال-سیا[۱۵] در سنگاپور مطابق با مدلهای غربی است و در حال حاضر جزو معدود دورههای ارائه شده در منطقه است. سازمان های مطرحی مانند کیریستی (با همکاری دانشگاه گلاسکو، اسکاتلند) و ساتبی در حال برگزاری دوره های عالی تحصیلی در آسیا هستند و از کشورهای چین، تایوان، سنگاپور، کره جنوبی و سایر کشورها دانشجو می‌پذیرند. در توکیو برنامه های آموزشی و اقامت برای هنرمندان و کیوریتورها ارائه میشود که شامل سمینارهای گروههای کوچک و با موضوعاتی نظیر تاریخچهی نمایشگاه ها، ایده هایی در مورد فضا و نمایش آثار و مدیریت نمایشگاه ها به همراه طرح کلی و دوره های نظری کلیدی است.
این نوع دوره ها، گرچه بسیار رقابتی هستند، ولی برای دانشجویان یک دورنمای جهانی، بینش منحصربه‌فرد و (معمولاً) سفرهای گستردهی بین‌المللی به ارمغان میآورند. اندرو رنتون[۱۶]، پروفسور پیشین کیوریتوری در کالج گلداسمیت لندن در مورد رشد سریع دوره های تربیت کیوریتور در سال ۲۰۱۰ اظهار داشت: هر بنیاد هنری لیبرالی بدون این دوره ها کامل نخواهد بود.
در کنار این برنامه های کاملاً مشخص‌شده، دوره های مدیریت هنر زیادی نیز وجود دارد؛ برنامه هایی در گالری ها و یا مطالعات بازار هنر؛ دوره های مدیریت موزه و مطالعات موزه نیز که درنهایت به حرفه ی کیوریتوری منتهی میشوند.