دوربین عکاسان خبری این روزها خاموش است

در طول سالهای بعد از انقلاب هم عکاسان در همه شرایط حضور داشتند چه وقایع اعتراضی چه راهپیمایی ها و همبستگی های مردمی و حتی لحظات و بحران هایی که ملاحظات امنیتی زیادی داشت اما رفته رفته به جای اینکه چشم مردم به حضور عکاسان عادت کند و مسئولان نیز عکاسان را امین خود بدانند بی اعتمادی به عکاسان از هر دو جناح بیشتر و بیشتر شد.
حالا به جایی رسیده ایم که در تجمعات این روزهای مردم ایران هیچ عکاسی حق فعالیت ندارد!!!
اما در عوض مردم ایران با موبایل های خود در نقش شهروند خبرنگار، تصاویر و فیلمهایی را منتشر می کنند که روایت خودشان از آن اتفاق است.
در این میان افرادی هم هستند که از فضای موجود سوءاستفاده کرده و تصاویری منتشر می کنند که تقطیع شده است و روایت های دیگری را دنبال میکند.
آنقدر تعداد این تصاویر و فیلم ها در شبکه های مجازی زیاد شده که هر رسانه معاند می تواند از آنها بهره بگیرد تا بتواند اهداف خودش را پیگیری کند. چون از روز اول هیچ رسانه ای اجازه کار نداشت. قرار بود عکسی گرفته نشود شاید با این بهانه که اعتراضات مدت کوتاهی طول می کشد و آنقدر نیست که یک رسانه رسمی به آن بپردازد. جلوگیری از حضور رسانه آنقدر زیاد شد و مردم آنقدر روایت های خودشان را از این اتفاقات بیان کردند که حالا دیگر هر تصویر و فیلمی هم در راستای تکذیب اتفاقات منتشر شود، کسی باور نمی کند.
به همین دلیل است که حالا می بینیم رسانه ای مانند رسانه ملی هر روز گزارشی از امنیت در تهران را پخش می کند تا بگوید آن طور که تصاویر منتشر شده نیست.
باز هم با این احوال، هنوز رسانه ها نمی توانند به محل اعتراضات ورود پیدا کنند. دستگاههای امنیتی دخیل ، تنها نیروی انتظامی نیست. مجوز تصویر برداری از یک نهاد دلیلی برای فعالیت یک رسانه قلمداد نمی شود چون نهادهای دیگر جلوی پوشش تصویری آنها را می گیرند.
حالا عکاسان مانده اند و تصاویری که هر روز به زعم شهروندان منتشر می شود و موجی که رسانه های معاند روی آن سوارند. عکاسان در رسانه های خود پشت میز می نشینند و خبرنگاران برای اخبار خود از تصاویری که این روزها توسط مردم گرفته می شود استفاده می کنند. دست عکاسان برای ثبت تاریخ بسته شده شاید قرار است آنها در این روزها چشم سوم جامعه نباشند.
با تعدادی از عکاسان خبرگزاری های رسمی کشور درباره عدم حضورشان در رویدادهای این روزهای جامعه گفتگو کردیم هیچ کدام فریمی از این  اتفاقات ثبت نکرده اند چون رسانه ای که برایش کار می کنند هم چنین چیزی از آنها نمی خواهد.
با تعداد دیگری از عکاسان خبری رسانه ها نیز برای ثبت نظرشان پیشنهاد گفتگو داشتیم اما حاضر به پاسخگویی و درج نظراتشان در این گزارش نبودند. نداشتن امنیت شغلی، واهمه از برخورد مسئولان و مدیران رسانه ها و دستگاه های نظارتی در واکنش به بیان نظرشان و خودسانسوری بخشی از دلایلی بود که اجازه نمی داد آنها حاضر باشند نامشان در این گزارش ثبت شود.!!!

عرفان کوچاری ، عکاس خبرگزاری تسنیم
 
ما از عکس رویدادها برای تغییر فضا استفاده می‌کنیم

در این میان ، عرفان کوچاری  به عنوان عکاس خبرگزاری تسنیم یکی از خبرگزاری های رسمی ایران درباره اینکه آیا اقدامی برای ثبت وقایع این روزهای جامعه کرده است یا خیر گفت: در این روزها نه هماهنگی برای آفیش عکس انجام شده و نه کسی خواسته که ما برای پوشش اتفاقات به صحنه برویم. ما هم چون اجازه نداشتیم عکاسی کنیم بنابراین با تلفن همراه یا دوربین، عکسی هم نگرفتیم.
وی گفت: وقتی خوراک رسانه‌ای بدون هیچ جهتی ندارید در آن صورت هر چه رسانه‌های غربی منتشر کنند مجبورید برای اخبار استفاده کنید. از طرفی تنها بحث خبر نیست بلکه ثبت تاریخ مهم است. اگر حرفه ای باشید می‌توانید در گزارش تصویری؛ آن معنایی که می‌خواهید را انتقال دهید و بگویی که مثلاً نیروی انتظامی هم در این صحنه آسیب دید. یادم می‌آید در زمان حمله تروریستی به مجلس من هم عکس گرفتم. ما از آن عکس‌ها برای تغییر فضای موجود استفاده کردیم و به جای نشان دادن نقطه ضعف، ماجرا به سمت داشتن نقطه قوت تغییر کرد. چون در آن زمان محتوا داشتیم و توانستیم تصویر منتشر کنیم. اما نیم ساعت نگذشته بود که دادستان وقت گفت عکاسان نباشند. درحالی که ما با همه نیروهای نظامی و امنیتی هماهنگ بودیم. اگر ما آن روز چنین محتوا و تصاویری نداشتیم چطور آن اتفاق را منعکس می‌کردیم؟

حضور نیروهای نظامی و تک تیرانداز در مقابله با حمله تروریستی به مجلس شورای اسلامی

وی ادامه داد: ما دو سیستم کاملاً جدا داریم یکی سیستم امنیتی و نظامی است که سپاه و اطلاعات و … شامل آن می‌شود یکی هم رسانه است. رسانه وظیفه پخش اطلاعات و نیروهای اطلاعاتی وظیفه جلوگیری از انتشار اطلاعات را دارند. اینجا یک حلقه مفقوده ای وجود دارد که آن هم کارشناس رسانه است تا بتواند هم کار من را متوجه شود هم سیاست‌های آن طرف را در نظر بگیرد و این دو را با هم هماهنگ کند.
کوچاری با تاکید بر اینکه باید پروتکل‌ها برای عکاسی از رویدادها مشخص شود گفت: باید اجازه تولید محتوا را بدهیم در کشورهای دیگر نیز پروتکل‌های امنیتی قوی وجود دارد اما چطور است که عکاسان با یک جلیقه پرس می‌توانند به راحتی عکس بگیرند ولی در ایران اگر این جلیقه را بپوشیم کارمان سخت‌تر می‌شود؟
وی درباره واکنش مردم نسبت به عکاسان در تجمعات نیز گفت: سال ۷۸ فضای کار آسان‌تر بود ولی حالا انقدر اجازه نداده ایم عکاس در این رویدادها شرکت کند که حضور عکاس برای مردم هم عادی نشده است یا اینکه برخی از خبرگزاری‌ها عکس مردم را منتشر کرده و دور صورت برخی از آنها دایره کشیده و گفتند که شناسایی کنید. مردم هم وقتی این تصاویر را می‌بینند دیگر به عکاس اعتماد نمی‌کنند. حق هم دارند. الان هم که دیگر چند سالی است عکاس ندیده اند و اوضاع بدتر شده است.
این عکاس خبرگزاری تسنیم گفت: باید وزارت ارشاد با نهادهای امنیتی صحبت کند تا عکاسان بتوانند راحت تر کار کنند و مردم هم چشمشان به حضور عکاس عادت کند ولی می دانم باز هم نمی‌شود. در گذشته شاید عکاس احتمال می‌داد که در نهایت خودش و دوربینش را بزنند اما الان در تجمعات احتمال دارد بمیرید!
کوچاری گفت: صنف عکاسان قدرت ندارد. رسانه هم پشتیبان عکاس نیست. عکاس هم می‌گوید چرا در تجمعات شرکت کنم وقتی دوربینم را می‌شکنند یا عکسی که می‌گیرم پاک می‌کنند یا منتشر نمی‌کنند.
کوچاری به مجوز عکاسی در عراق به نام «باج» اشاره کرد و گفت: زمانی که این مجوز را برای عکس داخل حرم می‌گیرید حتی شما را بازرسی هم نمی‌کنند چون مطمئن هستند شما تأیید شده هستید اما اینجا اگر مجوز از یک نهاد داشته باشید دهها نهاد دیگر هست که این مجوز را قبول ندارد. حتی به مراسم پیاده روی جاماندگان اربعین می‌رویم باید جواب پس بدهیم که چرا عکس می‌گیریم!

احمد بلباسی ، عکاس خبرگزاری صدا و سیما
 
از وضع موجود کلافه ایم

احمد بلباسی عکاس خبرگزاری صدا و سیماست عکاسی که قاعدتا به دلیل کار کردن در رسانه ملی نباید با مشکلات عکاسان دیگر مواجه باشد اما او هم درباره دلایل عدم حضور عکاسان خبرگزاری رسمی وابسته به رسانه ملی در تجمعات گفت: روزی متوجه اخباری درباره تجمعات لردگان شدم در مسیر سفرم به عراق سری هم به آنجا زدم متوجه شدم مردم با لباس‌های محلی خود تجمع کرده و معترض هستند. به محض اینکه دوربین را از کیف بیرون آوردم تا عکس بگیرم، یک نفر با لباس شخصی جلو آمد و من را برد. از انجا که قرار بود به سفر بروم همه کارتهای شناسایی را به همراه داشتم از تمام مدارکم عکس گرفت با این وجود می‌پرسید برای کجا عکس می گیری. من هنوز یک فریم عکس هم نگرفته بودم و تازه به آن جمع رسیده بودم ولی مجبور شدم با تلفن فرد دیگری، خبرنگار صدا و سیمای استان را پیدا کنم و سردبیر خبرگزاری صدا و سیما را در جریان بگذارم. در نهایت بعد از یکی دو روز آزاد شدم. اگر آن معجزه اتفاق نمی‌افتاد باید به زندان شهرکرد می‌رفتم از زمانی که این اتفاق افتاد من دیگر برای رفتن به تجمعات و اعتراضات فوبیا پیدا کرده ام. درحالی که ما عکاس خبرگزاری صدا و سیما هستیم و حتی دوربینمان هم برچسب اموال دارد و می‌دانند که منتشر کننده تصاویری خلاف اهداف کشور نیستیم با این وجود اذیت می‌شویم.
 
بلباسی بیان کرد: زمانی که اتفاقات امنیتی می‌شود داستان فرق می‌کند و کافی است چند انگ هم به شما بزنند تا کلا زندگی تان را تحت تأثیر قرار دهد. این اتفاقات نه تنها برای تجمعات اعتراضی بلکه در راهپیمایی‌های همسو با نظام یا در زمان تشییع مدافعان امنیت هم اتفاق می‌افتد. همین چند وقت پیش فرد دیگری که اصلاً نمی‌دانستیم لباسش متعلق به کدام نهاد است مانع کار ما شد.
وی گفت: من به روابط عمومی فاتب هم گفتم که اگر فقط نیروی انتظامی در اغتشاشات حضور داشته باشد، تکلیفم را می دانم چون آنها من را می‌شناسند و اجازه عکاسی می‌دهند حتی اگر من را بازداشت کنند میدانم کجا می‌روم اما الان هیچ چیزی مشخص نیست و نمی‌دانیم چه کسانی شما را دستگیر کرده اند و باید به کجا مراجعه کنیم.
بلباسی با بیان اینکه عکاسان هیچ پشتوانه‌ای در انجمن‌های صنفی یا رسانه شأن ندارند گفت: انجمن صنفی عکاسان مطبوعات را داریم. از آن تنها یک کانال دیده ایم که خبر می‌دهد یک عکاس را بازداشت کرده اند و انجمن در حال پیگیری است اما از کجا و به چه نتیجه‌ای رسیدند مشخص نیست.
رسانه هم تاکید می‌کند که به این تجمعات نروید. ممکن است برویم و اگر مشکلی برایمان پیش آمد کلاً انکار کنند که با آن رسانه همکاری می‌کنیم. پس وقتی رسانه می‌گوید نرو من هم نمی‌روم چون می دانم از من حمایتی نمی‌کند. کافی بود رسانه‌ها می‌گفتند عکاسی کن ما پشتیبان شما هستیم در آن صورت با قدرت کار می‌کردیم. اما چنین چیزی نیست. در واقع اگر حمایتی بود تلاشم را می‌کنم اما وقتی نیست ترجیح می‌دهم کاری انجام ندهم.
 

حضور تیم های بهداشتی در مناطق حاشیه نشینی اطراف تهران در ایام شیوع گسترده بیماری کرونا

وی با بیان اینکه شاید عکاسان باید با هم هماهنگ می‌شدند و با نهادهای امنیتی مذاکره می‌کردند گفت: عکس یک عکاس حرفه ای موضوعی را نشان می‌دهد که عکس شهروند خبرنگاران آن را ندارد. اتفاقاً عکس آنها خطرناک‌تر است. مردم در مناطق مختلف حضور دارند و عکاس در یک منطقه عکس می‌گیرد. بهتر بود تعدادی از عکاسان شناخته شده تر در کشورمان معرفی می‌شدند تا می‌توانستند کار کنند و یا مثلاً جلیقه پرس داشتند و همه می‌دانستند نباید با آنها کاری داشته باشند.
وی گفت: انتظار داریم وقتی راهپیمایی علیه اغتشاشات می‌شود هر اندازه که ما را به عنوان عکاس با آغوش باز می‌پذیرند، در تجمعات قبل از آن هم مانع کارمان نشوند. وقتی من به عنوان عکاس صدا و سیما سالهاست که کارم را انجام داده ام و در پرونده کاری من شیطنت نبوده نشان می‌دهد همیشه تنها هدفم فقط عکاسی و ثبت وقایع بدون هیچ غرض ورزی بوده است اما الان شرایطی به وجود آمده که اصلاً نمی‌خواهیم کاری کنیم و تنها عذاب می کشیم.

احمد بلباسی در بزرگداشت روز خبرنگار از پرسنل نیروی انتظامی مستقر در یکی از خیابان های تهران گل دریافت میکند
 
وی ادامه داد: عکاسان با این مشکل مواجه هستند که از هر دو طرف آسیب می‌بینند و مردم هم ممکن است آنها را دچار مشکل کنند با این وجود همه ما می‌دانیم که عکاسی در این شرایط سخت است پس باید احتیاط کنیم. من فکر نمی‌کنم به زودی این مشکلات حل شود مگر آنکه از پایه و اساس آن را حل کنیم.
این عکاس در پاسخ به اینکه چرا باید عکس‌های عکاسان حرفه ای از این وقایع ثبت شود گفت: ماندگاری عکس‌ها مهمترین دلیل آن است. فیلم‌هایی که این روزها مشاهده می‌شود در خوشبینانه ترین حالت کیفیت ندارد. مردم خیلی از جوانب را در عکس و فیلم نمی‌بینند چون در لحظه عکس می‌گیرند. ما الان عکسی که همه جوانب را در اتفاقات نشان دهد و در تاریخ ثبت شود، نداریم. درحالی که زمان انقلاب اسلامی تصاویری منتشر شد که الان هم از آن استفاده می‌شود. اگر آن زمان ممنوعیت‌های فعلی را داشتیم آیا عکسی هم از انقلاب ماندگار شده بود؟ آن زمان مشکلات به اندازه حالا نبوده است.

حمید وکیلی ، عکاس خبرگزاری فارس
 
 عکاسان امین برای پوشش وقایع معرفی شوند

 عکاس خبرگزاری فارس پیشنهاد کرد برای ثبت وقایع و اعتراضات عکاسانی که از همه نظر تأیید شده و امین هستند را به دستگاه‌های مختلف معرفی کرده و به آنها اجازه فعالیت داده شود.
حمید وکیلی هم عکاس خبرگزاری فارس است یکی از خبرگزاری هایی که در این روزها بیشترین پوشش خبری را درباره اقدامات علیه آشوبگری ها داشته است.
وکیلی درباره اینکه به عنوان عکاس یک رسانه رسمی در کشور چقدر تلاش کرده تا بتواند اتفاقات این روزها را ثبت کند گفت:  از ابتدای شروع اعتراضات خبرگزاری فارس تلاش کرد با نهادهای مختلف برای عکاسی از تجمعات هماهنگ کند اما این اتفاق نیفتاد . زمانی هم که ما به صحنه رفتیم آنقدر فضا سنگین  بود و مامورانی از دستگاه‌های مختلف حضور داشتند که دوربین را از کیف بیرون نیاوردیم. می دانم عکاسان دیگران هم بودند که میخواستند عکس بگیرند اما در نهایت نتوانستند.
 
 
حضور بانوان معترض به اغتشاشات در راهپیمایی حمایت مردم تهران از عملکرد نیروی انتظامی

وی ادامه داد: در کشور عکاسانی با عقاید مختلف داریم که می‌خواهند وقتی اتفاق مهمی رخ می‌دهد آن را ثبت کنند اما به دلایل مختلف امنیتی فضا برای کار هیچکدام نیست شاید به این دلیل که در گذشته برخی از عکاسان، تصاویری را برای شبکه‌های معاند فرستادند که برداشتها از آن در مخالفت با نظام بود و باعث شدند به عکاسانی که می‌خواهند همراستا باشند هم اجازه کار داده نشود وگرنه من از دوستان عکاس که درباره اغتشاشات سال 88 سوال میپرسم می گویند خیلی راحت تر از امروز می توانستیم عکاسی کنیم. تصاویر ثبت شده توسط آنان را  بارها دیدم، خیلی راحت می‌توانستند عکاسی کنند چون اعتماد وجود داشت. در واقع بسته بودن فضای امروز برای ما، تقصیر کسانی است که سال‌ها قبل با شبکه‌های معاند همکاری کرده اند. درحالی که من به عنوان عکاس یک خبرگزاری حتما این را می دانم که اگر هماهنگی برای حضورم در اعتراضات انجام شد؛ نباید آن را در جای دیگری منتشر کنم یا تصویری بگیرم که مخالف سیاست‌های کشورم و رسانه ام باشد.
 
وکیلی افزود: چند بار از طریق موسسه ناجی هنر پیگیری کردم گفتند اگر مجوز ناجی هنر را داشته باشید می‌توانید کار کنید اما باید با یگانی که در آنجا حضور دارد هماهنگ شوید. منتها اگر این مجوز هم وجود داشته باشد آنقدر مأموران امنیتی مختلفی را می‌بینیم که اجازه کار نمی‌دهند. یک عکاس نمی‌تواند با همه آنها ارتباط بگیرد و اعتمادشان را جلب کرده و ثابت کند از آن عکس‌ها در راستای اهداف سیاسی و علیه نظام استفاده نمی‌شود یا قرار نیست آنها را در اختیار رسانه‌های معاند قرار دهد و با استفاده از آنها پناهندگی بگیرد. عکاسان هنوز هم نمی‌دانند بالاخره باید با چه دستگاهی برای فعالیت هماهنگ شده و از کجا مجوز بگیرند.
 
وکیلی پیشنهاد داد: از هر خبرگزاری چند عکاس مورد اعتماد شناسایی شود و در دستگاه های انتظامی به آنها اجازه عکاسی بدهند اما با توجه به اینکه کنترلی روی این ماجرا نیست ممانعت‌ها بوجود می‌آید و می‌گویند اصلاً هیچ کسی کار نکند درحالی که اکنون انجمن صنفی عکاسان مطبوعاتی را داریم و تلاش می‌کند از عکاسان خبری دفاع کند. حتی اگر کسی با عقاید آنها هم راستا نبوده ولی بازداشت شده، آنها از او هم دفاع کرده اند. این انجمن سیاسی نیست و تا کنون حمایت های خوبی را از عکاسان داشته است و قطعا می‌تواند از نهادهای امنیتی برای باز شدن این فضا مطالبه کند یا هماهنگی لازم را با دستگاه‌های دیگر برای معرفی عکاسان امین بوجود آورد.
 
 عکاس خبرگزاری فارس گفت: اگر قرار باشد کسی ۵۰ سال دیگر به این اتفاقات رجوع کند نمی‌تواند تصویر درستی از اتفاقات داشته باشد چون اصلاً عکسی گرفته نشد. الان اگر در دنیا اتفاقی می‌افتد همه با فراق بال عکس می‌گیرند. آنقدر قوانین شان در این زمینه قوی هست که کسی نمی‌تواند آن رویداد را مخالف اهداف کشورش جلوه دهد.
 
وی تصریح کرد: ما باید آنقدر خوراک رسانه‌ای و عکس در اختیار داشته باشیم که اگر حتی رسانه‌های خارجی می‌خواهند از این اتفاقات برای خبرهایشان تصویر داشته باشند به ما مراجعه کنند. عکس عکاسان حرفه ای می‌تواند به نفع نظام باشد اما وقتی نتوانیم تصاویر خوبی بگیریم رسانه‌های معاند به هر منبعی رجوع می‌کنند. مثل حالا که از نداشتن عکس خوب ضربه می‌خوریم و هر عکس و فیلمی بدون کنترل در فضای مجازی پخش می‌شود.
 
وکیلی با بیان اینکه حداقل ۷ رسانه رسمی با سرویس‌های عکس قوی داریم که هیچکدام نمی‌توانند خوراک تصویری تهیه کنند گفت: شاید همه پلیس‌هایی که در خیابان هستند مردم را نزنند ولی الان تنها از تنش پلیس با مردم تصویر می‌بینیم. عکاس می‌تواند عطوفت پلیس را هم نشان دهد. شاید اگر فرصت حضور عکاسان وجود داشته باشد کمی بتوان با نمایش حمایت‌های پلیس، در برخی موارد از خشم مردم کم کرد. الان در ۱۴ ثانیه فیلم می‌بینیم یک پلیس زنی را می‌زند شاید قبل و بعد از آن اتفاقات دیگری هم افتاده باشد منتها چون اجازه کار حرفه ای نداریم هر چه فیلم منتشر می‌شود را باور می‌کنیم آن هم فیلم‌هایی که شاید برخی از آنها با هدف سیاه نمایی گرفته باشند.
 
 عکاس خبرگزاری فارس اضافه کرد: ناگفته نماند از مظلومیت عکاسی خبری همین بس که عکاسان در صحنه تجمعات، هم از طرف نهادهای نظامی برای انجام فعالیت حرفه‌ای ممانعت می شوند و هم از طرف آشوب گران مورد حمله قرار می گیرند.
 
آن طور که از صحبت با عکاسان به نظر می رسد، شرایط ثبت تصویر از وقایع این روزهای کشور مناسب نیست. عکاسان از ممنوعیت ها واهمه دارند مردم هم از آنها استقبال نخواهند کرد. نیروهای امنیتی به آنها اعتماد ندارند ولی در این میان رسانه های غربی به خوبی می تازند چون رسانه های کشورمان دیگر هر چه تلاش می کنند نمی توانند خوراک تصویری مناسب تری را در اختیارشان بگذارند.